Noord-Brabant bereikt in 2016 de grens van 2,5 miljoen inwoners. De provincie, Erfgoed Brabant en het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) presenteren een interactieve tijdlijn met bijzondere gebeurtenissen rondom de Brabantse bevolking in de afgelopen eeuw.

Iedere week vindt u op onze website een kort verhaal over de bevolking in Brabant vanaf 1900. U kunt lezen hoe het was om in Brabant te wonen en welke belangrijke inwoners een bepalende rol hebben gehad.

1930-1940 Grote gezinnen
Nergens in Nederland groeide de bevolking zo snel als in Noord-Brabant tijdens de jaren twintig van de vorige eeuw. Zelfs in Europees perspectief was de bevolkingstoename imposant. Belangrijke oorzaken van de groei waren de verbeterde hygiëne en de groeiende welvaart. Deze zorgden voor een sterke daling van de kindersterfte, die rond 1900 nog 20% bedroeg. Een andere factor was de hoge huwelijksvruchtbaarheid. Mede door de katholieke moraal werden in Brabant per gezin beduidend meer kinderen geboren dan in de rest van Nederland. In sommige plaatsen kregen vrouwen die op hun twintigste trouwden gemiddeld maar liefst tien kinderen.

Natuurlijk wilde niet elk echtpaar zo’n groot gezin. Geboortebeperking was echter lastig want condooms waren moeilijk te verkrijgen en ook de aloude techniek van ‘voor het zingen de kerk uit’ werd door de katholieke kerk ernstig afgekeurd. In publicaties als Korte onderrichtingen en nuttige wenken voor gehuwden werden pas getrouwde echtparen gewezen op de morele gevolgen van geboortebeperking: dat was “een daad van laffe en brutale zelfzucht, een der zwaarste zonden van ontucht, (…) het vermoordt de zielevrede en het maakt niet zelden zenuwziek.”

Het was de Brabantse arts Johannes Smulders (1872-1939) die echtparen een methode aan de hand deed om op een natuurlijke wijze zwangerschap te voorkomen. In 1930 publiceerde hij de brochure Periodieke onthouding in het huwelijk, waarin werd beschreven hoe de vruchtbare en de onvruchtbare periodes van de vrouw konden worden berekend. Daarmee konden echtparen zelf hun kindertal regelen door zich te onthouden in de vruchtbare tijden en de geslachtsgemeenschap te beperken tot de onvruchtbare periodes. Hoewel de rekenmethode ingewikkeld was en niet altijd even betrouwbaar, won de periodieke onthouding al snel aan populariteit: de Brabantse huwelijksvruchtbaarheid daalde nadien snel.

Bron: Noord-Brabant.maps.arcgis