Noord-Brabant bereikt in 2016 de grens van 2,5 miljoen inwoners. De provincie, Erfgoed Brabant en het Brabants Historisch Informatie Centrum (BHIC) presenteren een interactieve tijdlijn met bijzondere gebeurtenissen rondom de Brabantse bevolking in de afgelopen eeuw.
Iedere week vindt u op onze website een kort verhaal over de bevolking in Brabant vanaf 1900. U kunt lezen hoe het was om in Brabant te wonen en welke belangrijke inwoners een bepalende rol hebben gehad.
1910-1920 Belgische vluchtelingen
1914: Brabant telt 670.000 inwoners, een aantal dat binnen een jaar bijna zou verdubbelen. En dat had alles te maken met het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. Nederland blijft weliswaar neutraal, maar België wordt bezet gebied. In het najaar van 1914 stromen één miljoen Belgische vluchtelingen Nederland binnen: 100.000 naar Limburg, 400.000 naar Zeeland en een half miljoen naar Brabant.
“Wat er van terecht moet komen, ik weet het niet! Duizenden, ik lieg niet, duizenden vluchtelingen van Antwerpen en omgeving komen met treinen, wagens en te voet Roosendaal binnen”, schrijft Jacobus van de Veken uit Roosendaal in oktober 1914 in zijn dagboek. Roosendaal telt 18.000 inwoners en krijgt er meer dan 60.000 uitgeputte Belgen bij. Ook Bergen op Zoom en Tilburg veranderen door de grote stroom vluchtelingen in Belgische steden. Een kilometerslange stoet van hongerige, verzwakte en paniekerige Belgen verstopte toegangswegen. “Heel Belgenland leek richting de Nederlandse grens te strompelen”, noteert een plaatselijke journalist in 1914.
De ontheemde Belgen gaan in deze Brabantse steden een belangrijk deel uitmaken van het maatschappelijk leven: want bijna iedereen neemt wel een Belg in huis. Vluchtelingen worden aanvankelijk gastvrij ontvangen en zo goed mogelijk ondergebracht. Maar met een nijpend tekort aan voedsel verandert in de loop der tijd ook de stemming. Voedsel wordt op rantsoen gezet. “Weg met de Belzen, ze vreten alles op”, is het liedje dat steeds vaker wordt gezongen.
De Rijksoverheid probeert de Belgen te concentreren in vluchtoorden zoals die in Uden. Op die plek verblijven naar schatting ruim 10.000 Belgen. Om de vluchtelingenstroom te stoppen, plaatsen Duitsers langs de Belgisch-Nederlandse grens een versperring onder hoogspanning, bijgenaamd de Dodendraad. In een tijd dat mensen hun boerderijen en huizen nog verlichten met olielampen en kaarsen, is het gevaar van 2000 Volt niet bij iedereen bekend. De schatting van het aantal slachtoffers loopt uiteen van enkele honderden tot in de duizenden. Opluchting overheerst als de oorlog in 1918 eindigt en veel Belgen terugkeren naar huis. De wereld van het Noord-Brabantse gezin wordt bij velen weer teruggebracht naar de gebruikelijke proporties: tot die van de eigen dorpsgrens.
Bron: Noord-Brabant.maps.arcgis
